Ongevallen door verkeerd DNA

Ervaren uw medewerkers genoeg status? En vinden ze dat ze rechtvaardig worden behandeld? Dat is belangrijker dan u wellicht denkt. Want het heeft niet alleen gevolgen voor hun werkplezier, maar ook voor hun veiligheid.

Het incident is nét goed afgelopen.....   

Gelukkig vielen er geen dodelijke slachtoffers, maar enkele medewerkers moesten wel naar het ziekenhuis. Vandaar het bezoek van de Inspectie SZW. De inspecteurs praten met collega’s, bestuderen de veiligheidsinstructies, en gaan na of die goed worden gehandhaafd.

Maar het is de vraag of ze daarbij niet iets vergeten. Want beschikt de organisatie wel over het juiste DNA?

DNA

Dat DNA van een bedrijf is namelijk bepalend voor de veiligheidscultuur, zegt Jan Tournois van Pilz Nederland. "Het is opgebouwd uit talrijke cultuuraspecten, bijvoorbeeld de mate van autonomie, de ervaren status en rechtvaardigheid. Stel dat jouw collega de beschikking heeft over het nieuwste gereedschap, terwijl jij het moet doen met oude zooi. Dan is het heel zuur als jullie op dezelfde criteria worden afgerekend. En dus heb jij al snel de neiging om de handdoek in de ring te gooien, en nergens meer naar te luisteren. Ook niet naar veiligheidsinstructies. Eventuele ongevallen komen dan voort uit een gebrek aan ervaren rechtvaardigheid."

Iets soortgelijks zie je volgens Tournois bij het aspect ‘status’. "Als mensen voelen dat anderen hen respecteren, raken ze bevlogen en zullen ze zich meer inzetten. Ook voor veiligheid. Zorg er dus voor dat je bestaande regels regelmatig met z'n allen evalueert: ‘Dit zijn de gevaren, dit zegt de wet. Wat vinden jullie? Moeten we alleen op bepaalde plaatsen een helm dragen, of in het hele pand?’ Als zo’n overleg leidt tot nieuwe regels, zullen mensen zich daar eerder aan houden. Juist omdat ze er zelf aan hebben meegewerkt."

Autonomie

Met een ander aspect van het bedrijfs-DNA ligt het ingewikkelder: autonomie. Want of meer autonomie ook beter is voor de veiligheid, dat hangt af van het specifieke bedrijf. “Neem bedrijven met een kleinschalige productie”, zegt Tournois, “waar de werkzaamheden regelmatig wisselen, en er veel machines moeten worden omgesteld. Daar krijg je niet alles veilig, ook niet met 1000 regels. Mensen moeten hier zelf nadenken, situaties zelf beoordelen. En dus geef je ze ook autonomie. Maar in hoogrisicobedrijven als de petrochemische industrie moeten mensen natuurlijk wél procedures volgen. Daar is een te grote autonomie niet gewenst."

Moet je in zulke bedrijven dus strakke regels opstellen en mensen verplichten om ze na te komen? Tournois is niet overtuigd. Hij is medeauteur van het boek ‘Smile & Squeeze’ dat binnenkort verschijnt. Smile refereert aan veel vrijheid en autonomie, terwijl Squeeze staat voor dwingende regels. En in extreme vorm kennen beide modellen volgens Tournois grote nadelen.

"Met een 100% Smile-model maak je medewerkers misschien gelukkig, maar het is mogelijk dat ze te veel vrijheid nemen. Bijvoorbeeld door bij mooi weer altijd thuis te gaan werken, terwijl hun productiviteit duidelijk daalt. Maar schiet je door naar de andere kant, dan pers je je mensen in een Squeeze. Dan dwing je hen om zich te voegen naar regels die ze belachelijk vinden. Ideaal is een middenweg – maar wat mij betreft wel dichter in de buurt van de Smile-kant. Op het congres Health & Safety in Ahoy wordt Smile & Squeeze gepubliceerd en starten we het publiekelijk debat met de stelling ’Directief leiderschap is dodelijk voor veiligheid en welzijn’ "

Schapen

Terug naar de vraag hierboven. Is een hoogrisicobedrijf gediend bij een Squeeze-aanpak waarbij mensen gewongen worden om zich aan de procedures te houden? “Ik denk het niet”, zegt Tournois. "Nogmaals, dan volgen mensen slaafs regels waar ze niet achter staan. Je jaagt dan alle creatieve geesten weg, en wat je overhoudt zijn makke schapen. Bij bedrijven met grote risico’s zou ik eerder kiezen voor een selectie aan de poort: zorg dat je mensen binnenhaalt die vrijheid aankunnen.

www.smileandsqueeze.com

Debatteer mee en maak kans op het boek ‘Smile & Squeeze – Dualisme in aansturing versus zelfsturing’!