De Machinerichtlijn beschrijft uniforme eisen aan de veiligheid en gezondheid bij de interactie tussen mens en machine en vervangt zo de vele nationale regelingen ten aanzien van de machineveiligheid. De Machinerichtlijn 2006/42/EG is sinds 29 december 2009 van kracht.
De praktijkgerichte "Gids voor de toepassing van de Machinerichtlijn 2006/42/EG" is bedoeld om de tekst van deze richtlijn te interpreteren. In dit document wordt onder andere naar de technische documentatie en de rol van de risicobeoordeling verwezen. De Europese Commissie heeft in 2017 een nieuwe versie gepubliceerd. De gids kan op de website van de Europese Commissie worden gedownload.
In de zin van de richtlijn is een machine o.a. een geheel van met elkaar verbonden onderdelen of inrichtingen waarvan er ten minste één beweeglijk is en die voor een bepaalde toepassing zijn samengevoegd (zie artikel 2 van de Machinerichtlijn).
Officiële titel van de Machinerichtlijn: Richtlijn 2006/42/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2006 betreffende machines en tot wijziging van Richtlijn 95/16/EG (herschikking)
Tot machines in de zin van de Machinerichtlijn behoren eveneens:
- geheel van machines of complexe installaties
- veiligheidscomponenten
- vervangbare uitrustingen waarmee de basisfuncties van een machine kunnen worden gewijzigd
Als aanvulling op bovenstaande machines bestaat er een uitzonderingenlijst met machines die per definitie onder het toepassingsgebied zouden vallen, maar waarvoor doorgaans andere rechtsvoorschriften gelden.
Geplande herziening van de Machinerichtlijn
De Machinerichtlijn 2006/42/EG is in Europa de centrale rechtsgrondslag voor elk bedrijf dat machines ontwerpt, bouwt of verkoopt. Maar ook machines die in de Europese rechtsruimte worden geïmporteerd, moeten aan de eisen van de Machinerichtlijn voldoen. De momenteel geldende Machinerichtlijn 2006/42/EG werd in 2006 gepubliceerd en moet sinds 29 december 2009 verplicht worden toegepast.
De Europese Commissie controleert de voorschriften en richtlijnen regelmatig om aanpassingen aan nieuwe eisen en ontwikkelingen te garanderen. Een dergelijk controleproces is ook bij de Machinerichtlijn uitgevoerd. In 2016 hield de Europese Commissie een openbare raadpleging over de Machinerichtlijn bij de gebruikers ervan. De resultaten hiervan leidden vervolgens tot een effectbeoordeling van de vernieuwing van deze richtlijn. Hierna had het publiek de mogelijkheid om feedback te geven en oplossingen voor te stellen.
De conclusie was dat de Machinerichtlijn over het algemeen relevant, effectief, efficiënt en samenhangend is en een meerwaarde voor de EU heeft. Er zijn echter specifieke verbeteringen en vereenvoudigingen noodzakelijk. Daarbij moet elke herziening van de Machinerichtlijn voor meer juridische duidelijkheid, vereenvoudiging en aanpassing aan de technische vooruitgang zorgen. Bij de momenteel geldende Machinerichtlijn 2006/42/EG werden in de officiële verklaring de volgende punten van kritiek geuit:
- Gebrekkige samenhang met het ruimere EU-kader (nieuwe aanpak / new approach) en problemen bij de handhaving.
- Gebrek aan juridische duidelijkheid ten aanzien van het toepassingsgebied en de definities. De ervaring bij de uitvoering van de richtlijn duidt op enige juridische onduidelijkheid in enkele van haar bepalingen.
- Uitdagingen van de technische vooruitgang bij de digitalisering, bijvoorbeeld door kunstmatige intelligentie en IIoT (Industrial Internet of Things).
De Europese Commissie heeft een officieel "spoorboekje" voor de herziening van de Machinerichtlijn gepubliceerd. Dit spoorboekje kan op de website van de EU worden bekeken.
In de verdere planning is niet-bindend vastgelegd dat de Europese Commissie ongeveer medio 2021 een voorstel voor een nieuwe Machinerichtlijn indient. Als men grofweg van één jaar advies en van een overgangstermijn van twee jaar uitgaat, zou de herziene Machinerichtlijn vanaf 2024 kunnen worden toegepast.
