Risicobeoordeling en functioneel veiligheidsontwerp - Koek in Kuip-lijn – Bolletje

Bij Bolletje bestaat de Koek in Kuip-lijn uit meerdere losse machines, waarmee Bolletje één productielijn heeft gemaakt en daarom gezien wordt als de fabrikant van deze productlijn. Op de gehele lijn wordt het product Koek in Kuip gedraaid. Dit is altijd hetzelfde product. Van de gebruikte machines is de snijmachine (zijn) uitwisselbaar en kan kunnen eventueel ingezet worden op een (diverse) andere lijn(en).

Bolletje wilde voor hun medewerkers - met het oog op de arbeidsomstandigheden - weten welke gevaren er aanwezig zijn bij deze productielijn ofwel wat is veilig en niet-veilig? De Koek in Kuip-lijn (eerste ontbijtkoek in hersluitbare verpakking) maakt onderdeel uit van de productiecapaciteit in Almelo.

De werking van de Koek in Kuip-lijn
Het proces start met het “ontnesten” van de kuipen in de ontnester. Hierdoor worden de kuipen op de transportband geplaatst die het transport verzorgt gedurende het gehele proces. Op de inpakpositie wordt door een persoon de koek, die gesneden is met de hand in de kuip geplaatst. Deze persoon regelt de snelheid van het transportsysteem en via het systeem wordt het product naar de volgende fase in het proces verplaatst.



De overzetter verdraait de kuip 90 graden, zodat deze uitgelijnd wordt voor de buffer (buffervoorraad is 6 kuipen) van de foliedekmachine. Deze machine sealed de kuip af middels een folielaag. Dit gebeurt met (middels) een sealbalk welke in één keer zes kuipen sealed. Vervolgens worden de kuipen in de bedekselaar voorzien van een deksel. In een keer worden de 6 kuipen bedekseld.

Controle
De laatste stappen van het proces bestaan uit het controleren op metaal in de metaaldetector, en het controleren op gewicht in de checkweigher. Mocht er bij één van deze stations geconstateerd worden dat er metaal in het product zit of dat het gewicht niet klopt dan wordt dit product door middel van de uitstoters verwijderd.

Verpakken
Als het product wel voldoet, dan wordt het geëtiketteerd door de etiketteermachine. Op de inpaktafel kan het product worden verpakt in dozen en worden afgesloten middels de dozensluiter of het product kan direct gereed gemaakt worden voor verdere transport.

Start van de installatie
De bediener bij de foliesealmachine doet een aanvraag bij de bediener van de inpakpositie om het transport te starten, bij deze persoon gaat een witte lamp branden. Deze persoon bevestigt het starten van het transport, waarna productie kan worden gedraaid. Wanneer de bediener bij de inpakpositie niet reageert zal het proces niet worden gestart, hiervoor is een tijd ingebouwd van dertig seconden.

Pilz heeft deze productielijn beoordeeld op mogelijke risico’s en kwam tot de volgende knelpunten:

• Veel mechanische afschermingen die niet-voldoen aan de norm ISO -13857, wat betreft openingen en veiligheidsafstanden;
• Geen koppeling in de noodstopcircuits van de diverse gekoppelde machines;
• Onjuiste integratie van beveiligingen bij diverse beweegbare afschermingen.

Het veiligheidsontwerp (functioneel veiligheidsontwerp) houdt in dat alle losse risico’s die bij de diverse machines geconstateerd zijn, zodanig worden gereduceerd met maatregelen die voldoen aan de wetgeving en een werkbare praktische situatie vormen. Deze beveiligingen worden in tabellen omschreven waarbij de maatvoering, zoals openingsgrootte en veiligheidsafstanden worden aangegeven. Daarnaast wordt bij beweegbare afschermingen de juiste mate van betrouwbaarheid van de besturing aangegeven.

In het ontwerp werd een noodstop-filosofie meegenomen, ofwel indeling van zonering van de noodstoppen. Dit houdt in dat er wordt aangegeven waar de noodstoppen moeten komen en in welke zones er afgeschakeld kan worden.

Wat heeft Bolletje met de bevindingen gedaan?
De opdracht om deze productielijn operationeel te maken betrof het gebruik maken van de bestaande snijmachine en het verpakken te laten geschieden op een plek waar meerdere verpakkingsactiviteiten plaatsvinden. Om de investering rendabel te houden is dan ook uitgegaan van o.a. gebruikte transportbanden.

Omdat het veiligheidsaspect hoog in het vaandel staat is Pilz gevraagd hierop een risico-inventarisatie uit te voeren.

De risico-inventarisatie heeft voor Bolletje 3 zaken opgeleverd, namelijk:

• Deze productielijn voldoet aan de veiligheid conform de wetgeving (na aanpassing).
• De oudere toegepaste machines hebben daarmee ook een veiligheidsoordeel doorstaan in de productielijn.
• Vreemde ogen (ervaren op veiligheidsgebied) zien altijd wat anders.

Op basis hiervan en de aangegeven opmerkingen door Pilz zijn door Bolletje wijzigingen doorgevoerd in het veiligheidscircuit en een enkele mechanische aanpassing verricht. Sinds de invoering van deze productielijn hebben er zich dan ook gelukkig geen ongelukken voorgedaan.