woensdag 19 oktober 2011

Een CE-markering zegt bij machines in principe niets over de veiligheid ervan.




Dit stelt Martijn Drost van Pilz Nederland. “Veel ondernemers zijn hier niet van op de hoogte. Maar als er een ongeluk gebeurt, krijgt de ondernemer de boete en niet de fabrikant.”

Een werkgever heeft de plicht een veilige werkomgeving te creëren voor zijn medewerkers. “Dat is een inspanningsverplichting die is opgenomen in de Arbo-wet”, zegt Martijn Drost, senior safety consultant bij Pilz Nederland, dat is gespecialiseerd in het oplossen van veilige automatiseringsvraagstukken. “Voor een timmerfabrikant betekent dit onder meer dat de machinale in zijn bedrijf moet voldoen aan de vereiste veiligheidsvoorschriften.” Van deze zorgplicht is echter lang niet iedere ondernemer op de hoogte, stelt Drost.

Voor machines geldt dat deze moeten zijn voorzien van een CE-markering. “Hiermee geeft de machinefabrikant een veiligheidsgarantie af”, legt Drost uit. “De machine stoot bijvoorbeeld geen gevaarlijke gassen uit, brengt de gezondheid van de gebruiker niet in gevaar en levert geen gevaar op bij montage of demontage. Veel ondernemers denken dat het met een machine die is voorzien van een CE-markering, wel goed zit. Maar in de houtbewerkende industrie ligt dat een beetje anders. Een fabrikant mag aan een timmerfabrikant een CE-gemarkeerde machine leveren en niets aan veiligheid doen. Dat heeft te maken met het feit dat – in tegenstelling tot bijvoorbeeld speelgoed – de machine wordt geleverd aan een eindgebruiker in een professionele markt en dat van hem mag worden verwacht dat hij weet hoe hij veilig met de machine werkt. Want niet alles is te controleren en als je dat toch wilt doen, dan levert dat zoveel vertraging op dat er geen machine meer de fabriek uitkomt. Nu nemen de fabrikant en zijn klant de eindverantwoordelijkheid; de CE-markering fungeert als een soort paspoort waarmee een machine binnen Europa vrij kan worden verhandeld.” Bij sommige type machines (bijv. zaagmachines) dient er echter wel een keuring plaats te vinden, dan wordt de veiligheid wel geborgd.

Aantrekkelijke prijs
Dus een CE-markering hoeft niets te zeggen over veiligheid van een machine? “Met de meeste machines zit het wel goed”, zegt Drost. “Maar omdat er geen controle is, zijn niet alle machines veilig.” Dat voor deze machines kennelijk toch klandizie is te vinden, heeft volgens Drost vermoedelijk te maken met de aantrekkelijke prijs waarvoor ze worden aangeboden. “De prijsgevoelige houding van ondernemers begint echter te veranderen. Want als een volledig veilige machine bijvoorbeeld 15.000 euro kost en een niet geheel veilige machine 10.000 euro, maar je moet dan nog 10.000 euro investeren om die machine veilig te maken, dan is de keuze duidelijk.”
Aan die keuzehelderheid zal het bij ondernemers inderdaad niet liggen, maar wel aan het niet op de hoogte zijn van hun verantwoordelijkheden. Veel ondernemers denken namelijk dat een machinefabrikant verantwoordelijk is voor de veiligheid van een machine, aldus Drost. Hij wil dat misverstand uit de wereld helpen. “Het is namelijk de eindgebruiker – degene bij wie de machine in de werkplaats staat – die verantwoordelijk is. Dus als er een ongeluk gebeurt, krijgt híj de boete en niet de fabrikant.” Drost vermoedt dat 20 procent van de timmerfabrikanten geen weet heeft van het feit dat zij zelf deze verantwoordelijkheid dragen. “In het algemeen zijn negen van de tien ondernemers niet goed op de hoogte van de regels omtrent de CE-markering.”

Invloed
Drost stelt dat een timmerfabrikant bij de aanschaf van een nieuwe machine de nodige invloed kan uitoefenen op de veiligheidsnormen. “Het mooiste is dat hij met de machinefabrikant meekijkt gedurende de bouw van een machine en dan mede de lay-out kan bepalen. Want als zaken niet zijn vastgelegd in het inkoopcontract, heeft een ondernemer bij eventuele moeilijkheden vrijwel geen poot om op te staan.” Wanneer de machine wordt opgeleverd, is het aan de timmerfabrikant om alle veiligheidsvoorzieningen te controleren. “Alles moet goed werken; zo niet, dan kan de ondernemer de machinefabrikant er op aanspreken voordat hij de laatste termijn betaalt.”
Als eindgebruiker moet een ondernemer duidelijk stellen wat zijn veiligheidseisen zijn. “Maar dat wil niet zeggen dat hij tot op het schroefje moet weten of de constructie in orde is of dat de zaagbladen de juiste hardheid hebben. Het gaat om de meer eenvoudige zaken, zoals het voorkomen dat werknemers hun handen op gevaarlijke plekken in de machine kunnen steken.” Het is dus nodig om werknemers tegen zichzelf in bescherming te nemen, betoogt Drost. “Als werknemers iets kunnen doen om machines draaiende te houden, dan zullen ze dat doen. Dat doen ze niet bewust, maar automatisch, uit gedrevenheid.”

maandag 17 oktober 2011

Met NEN-EN-ISO 12100 kunnen al in de ontwerpfase van machines en industriële installaties risico’s worden voorkomen. En dat is wat de Europese Machinerichtlijn wil: op de eerste plaats risico’s voorkomen.



Maar natuurlijk zullen er ook altijd gevaren blijven. Is dat het geval dan kunnen eveneens op basis van de NEN-EN-ISO 12100 al in de ontwerpfase betere beveiligingsmaatregelen hiertegen worden ingebouwd.

Inventarisatie en reductie
Deze norm werd eind afgelopen jaar wereldwijd overeengekomen. Hij specificeert terminologie, principes en methoden waarmee engineers risico’s in processen beter kunnen beoordelen en vooral reduceren. Ook strekt hij zich uit over de documentatie en verificatie van de inventarisatie en reductie van gevaren bij machines en industriële installaties.

De betreffende technische werkgroep van ISO heeft zich bij de vernieuwing van de norm niet alleen gebaseerd op nieuwe technologie, maar vooral ook op praktijkervaring bij het gebruik van machines en ongevallen, incidenten en onvoorziene risico’s daarbij.
Ongevalskosten
Recente studies hebben volgens het wereldwijde ISO aangetoond dat de totale kosten voor individu en samenleving van één enkel ongeval kunnen oplopen tot 1 miljoen USD.
Met NEN-EN-ISO 12100 van 2010 kan de kans op toekomstige ongevallen al in de ontwerpfase beter in kaart worden gebracht. De norm voorziet in een aantal logische stappen. Tijdens dat proces worden niet alleen fysieke risico’s als beklemming, andere verwondingen en elektrische aanraking geïnventariseerd, maar ook de mogelijke gevolgen van vermoeidheid en ander menselijk falen. Deze dienen al bij het ontwerp te worden weggenomen. Kan dat niet, dan dient er tegen te worden beveiligd. Daarna wordt het inventarisatieproces herhaald tot kan worden vastgesteld dat een machine of installatie voldoende veilig is voor gebruik.

Effectief
Voorzitter Christoph Preuße van de betreffende ISO-werkgroep: "De nieuwe ISO 12100 is een bewezen effectieve methode om het aantal ongevallen met machines terug te brengen. Ook draagt deze norm bij aan het wereldwijd wegnemen van technische handelsbelemmeringen met behoud van het niveau van veiligheid voor de gebruikers van machines. Dit in overeenstemming met de eisen vanuit nationale wetgeving in de meeste landen.”

De NEN-EN-ISO 12100 van 2010 vervangt de NEN-EN-ISO 12100 deel 1 en 2 van 2003 en de NEN-EN-ISO 14121 deel 1 van 2007. De internationale standaard kan tevens worden gebruikt als basis bij de ontwikkeling van type B- en C-veiligheidsnormen voor specifieke soorten machines.

zaterdag 15 oktober 2011

EN 954-1 binnenkort vervallen

Op 31-12-2011 wordt de norm EN 954-1 vervangen door EN ISO 13849-1.


Op 29-12-2009 werd de "oude" Machinerichtlijn 98/37/EG vervangen door de "nieuwe" norm 2006/42/EG. Met 2 jaar vertraging is per 31-12-2011 de besturingsnorm EN 954-1 niet langer geldig en verliest deze het vermoeden van overeenstemming. Hiermee wordt EN 954-1 uiteindelijk door EN ISO 13849-1 en IEC 62061 vervangen.

Uitgebreide analyse van gevaren vereist

De Machinerichtlijn 2006/42/EG vereist een uitgebreide analyse van gevaren die uitgaan van machines en installaties en de daaraan verbonden risico's. Niet in de laatste plaats bepalen de risico's de complexiteit van de te gebruiken besturing. De machinefabrikant moet daarom al bij de planning en constructie rekening houden met de veiligheids- en gezondheidseisen "CE-eisen".



Risicobeoordeling noodzakelijk

Eens te meer moeten daarom alle fabrikanten van een machine of hun gevolmachtigden die "complete of incomplete machines" aan de Europese Unie leveren, zorgen dat er een risicobeoordeling wordt uitgevoerd om de voor de machine geldende eisen voor gezondheidsbescherming en veiligheid vast te stellen.



Pilz-producten reeds conform de nieuwe norm gecertificeerd

Als expert op het gebied van machineveiligheid heeft Pilz alle producten reeds conform EN ISO 13849-1 en IEC 62061 gecertificeerd en het dienstenaanbod hierop overeenkomstig afgestemd. De Safety Calculator PAScal helpt u bij het verifiëren van functionele veiligheid.


Kijk voor het actie aanbod op www.bestellen.pilz.nl/pascal